Ketenproces met een gezamenlijke verantwoordelijkheid

In de wereld van kabels en leidingen klinkt vaak de roep om al vroeg in processen de samenwerking in de keten op te zoeken. Zo ook bij het beperken van graafschade. Evides Waterbedrijf, leverancier van drinkwater in Zuidwest-Nederland, betrekt de ‘huisaannemers’ op basis van de eigen risico-inventarisatie al in de ontwerpfase bij projecten. “Multidisciplinair en integraal samenwerken is de enige aanpak die werkt”, aldus Klaas Sipma, adviseur innovatie en beleid bij Evides.

Klaas Sipma: “Zorgvuldig graven is een ketenproces met een gezamenlijke verantwoordelijkheid waarin de taken zijn verdeeld. Je doet het met z’n allen en ieder neemt een stukje verantwoordelijkheid daarin vanuit zijn eigen rol. De noodzaak om zo te handelen komt voort uit het feit dat er in de ondergrond altijd verschillende partijen betrokken zijn. Die partijen hebben elkaar nodig, anders gaat het niet lukken. Als het voorkomen van graafschade je doel is, moet je dat in de samenwerking dan ook voor ogen houden. Daarbij helpt de CROW 500. Van daaruit proberen we de ketenverantwoordelijkheid te organiseren. Dat begint al bij de onderzoeksfase. Je maakt een risico-inventarisatie en alles wat je daar benoemt, neem je mee naar volgende stappen in het proces. Dat gaat helemaal door tot het daadwerkelijke graven en dan ben je bij de rol van de aannemer aanbeland. Deze aanpak, waarbij we overleg met aannemers naar voren halen in het proces, leidt ertoe dat de aannemer ons helpt bij het ontwerp.”

Kennis aan twee kanten

René Frinks, die als graafschadespecialist graag de best practices in de sector opzoekt en vanuit Heijmans als huisaannemer van Evides ervaring heeft met de filosofie en aanpak van Klaas Sipma: “Evides behoudt de verantwoordelijkheid in de ontwerpfase, maar heeft een praktische invulling gerealiseerd waarbij ieder vanuit zijn eigen rol kan bijdragen. Wie ontwerpt, moet het ook uitvoeren. Daar richt Evides het proces op in, zich realiserend dat kennis aan beide kanten zit. De ingenieur bij Evides en de werkvoorbereider bij de aannemer hebben dezelfde rol, maar beschikken over totaal andere kennis. Zet je die naast elkaar, dan voorkom je dubbel werk en beperk je het aantal overdrachtsmomenten.” Klaas Sipma: “Via de weg van strategisch omgevingsmanagement brengen we de verschillende belangen scherp in kaart en benoemen we het gezamenlijke doel. Hoe vroeger je dat in kaart hebt, des te beter.”

‘Wie ontwerpt, moet het ook uitvoeren. Daar richt Evides het proces op in, zich realiserend dat kennis aan beide kanten zit.’

Puntjes op de i

“De te nemen stappen zetten we in met een maatregelenplan zoals omschreven in de CROW 500-richtlijn”, vervolgt Klaas Sipma. “Daarin is de onderlinge uitwisseling van kennis en informatie al projectspecifiek opgenomen. We hebben de procesinrichting gestandaardiseerd om tot een goed maatregelenplan te komen. Voor een groot deel is dat plan gebaseerd op standaardrisico’s, maar we richten het wel projectspecifiek in. Zo zetten we de puntjes op de i. Het is onderdeel van de structuur waarmee we het zorgvuldig graafproces goed kunnen borgen. Aanvullend werken we aan een tool waarmee we gemakkelijker informatie kunnen uitwisselen en die iedereen laat zien wat zijn rol is.”

“Al onze huisaannemers zijn betrokken bij toolboxsessies waar de CROW 500-richtlijnen en KLIC-meldingen onderdeel van zijn. We bespreken de risico’s die volgen uit ons beslismodel, waarin alle aspecten rondom zorgvuldig graven een score krijgen. Geeft het model een score die uitkomt boven het vooraf vastgestelde grensniveau, dan volgt automatisch een eis-voorzorgsmaatregel (EV). In de praktijk is dat bij vijf procent van de projecten aan de orde. Met deze risicogestuurde aanpak voorkomen we dat we uit voorzorg de hele dag bezig zijn met eis-voorzorgsmaatregelen. En de aannemer weet dat er bij een EV ook echt iets aan de hand is.”

Doorspekt van samenwerking

Begin 2020 heeft het Kabel en Leiding Overleg (KLO) het programma Graafketen Nederland CROW 500 proof opgezet. Daarmee zet de graafketen erop in dat in het hele proces wordt gehandeld conform de CROW 500. Doel is dat de graafketen uiterlijk 1 januari 2022 CROW 500-proof (C5P) is, vermijdbare graafschades voorkomt én voorbereid is op zorgvuldige uitvoering van alle extra werkzaamheden die volgen uit ontwikkelingen als de energietransitie, klimaatadaptatie en 5G-uitrol. Klaas Sipma: “De CROW 500-richtlijn is doorspekt met samenwerking. Heel anders dan voorloper CROW 250, die was opgesteld vanuit de verantwoordelijkheden van de grondroerder. CROW 500 is er echt op gericht om gezamenlijk tot oplossingen te komen om graafschade te voorkomen. Daarmee is het iets van de hele graafketen. Onze uitdaging is het laten dalen van het percentage graafschades. Ik verwacht overigens wel dat we even nodig zullen hebben voor we effecten zien. Dit heeft echt tijd nodig. Als hele keten zijn we al jaren aan het stoeien. Het proces rond C5P leidt ertoe dat steeds meer mensen zich meer bewust worden van het probleem, het feit dat het nog drukker wordt in de ondergrond en dat we daar allemaal een rol in hebben.”

‘De CROW 500-richtlijn is doorspekt met samenwerking.’

“Als je CROW 500 volgt, is de kans op graafschade nihil. Dat er soms nog steeds schade is, komt veelal doordat partijen afwegingen puur op basis van kosten maken. Kijk je alleen naar de directe kosten, dan ben je bij een geval van graafschade vaak met duizend euro klaar. Maar dan neem je dus niet de veiligheidsrisico’s, gevolgschade en de maatschappelijke kosten mee in je afweging. We moeten niet vergeten dat er elk jaar weer slachtoffers vallen. Dat moeten we gewoon niet willen, en los daarvan ben ik ervan overtuigd dat de kosten-batenafweging uiteindelijk positief uitpakt. Maar dan moet je wel de drempel van werken conform CROW 500 nemen.”