Samen digitaal

Om de uitdagingen die volgen uit de energietransitie en de vervangingsopgave het hoofd te bieden, is het van enorme waarde dat stakeholders hun data en informatie (gedeeltelijk) delen. Het project Samen digitaal wil dat bereiken door het realiseren van een digitaal ecosysteem voor ondergrondse infra. Een pilot heeft uitgewezen dat de FAIR-aanpak – waarbij data vindbaar (findable), toegankelijk (accessible) uitwisselbaar (interoperable) en herbruikbaar (reusable) is – succesvol kan zijn.

Gemeenten, waterschappen, drinkwater- en netwerkbedrijven willen van beheerders van infrastructuur groeien naar professionele assetmanagementorganisaties. Daarbij is samenwerken rondom hun assets in de openbare ruimte cruciaal, en dat draait mede om de beschikbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid van informatie. Het COB-netwerk wil toewerken naar een digitaal ecosysteem: een systeem waarbij partijen ieder vanuit hun eigen tools op ieder moment de beschikbare informatie over de ondergrond kunnen raadplegen en ontsluiten. Daarbij houden data-eigenaren controle over hun eigen gegevens en kunnen zij in hun eigen bedrijfsomgeving blijven werken.

Benieuwd naar de stand van zaken? Laat u op 16 mei 2024 bijpraten! De afgelopen periode zijn er interessante ontwikkelingen geweest die laten zien dat er een goede richting is ingeslagen voor data-uitwisseling voor planafstemming. Daarnaast is er een duidelijke samenhang met andere ontwikkelingen op gebied van data. Aan de hand van een demonstratie wordt tijdens de bijeenkomst het gebruikerspotentieel toegelicht. Daarnaast gaan de deelnemers in dialoog over een toekomstvisie en de benodigde stappen voor implementatie.

Projectbetrokkenen ontvangen een persoonlijke uitnodiging, evenals leden van het platform Kabels en leidingen. Geen mail gehad maar wel interesse? U wordt van harte uitgenodigd om u aan te melden bij Manon Bouwer via manon.bouwer@cob.nl.

Doel van het project

Het doel van Samen digitaal is om assetbeheerders van verschillende organisaties te helpen om hun plannen en planning digitaal op elkaar af te stemmen en hiermee de samenwerking te stimuleren, faalkosten te voorkomen en de uitvoering van complexe (stedelijke) opgaven efficiënter uit te voeren en haalbaar te maken. Hiertoe worden ze in staat gesteld om de benodigde informatie, onafhankelijk van de gebruikte applicaties en databronnen, op een gestandaardiseerde en zoveel mogelijk geautomatiseerde manier realtime uit te wisselen.

Samen digitaal in de ondergrond 

Om betrokkenen samen te brengen, is de online community Samen digitaal in de ondergrond in het leven geroepen. Deze community rondom het uitwisselen van plandata voor werken in de ondergrond ten behoeve van integraal programmeren en adaptief plannen verlaagt de drempel voor gegevensuitwisseling en helpt de kwaliteit van gegevensuitwisseling te verbeteren. Het doel: een toekomst waarin ondergrondse ingrepen in bebouwd gebied zoveel mogelijk gelijktijdig of tenminste in een logische volgorde worden uitgevoerd. 
>> Bezoek de community

In 2024

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft het COB financiering toegekend voor het project Samen digitaal. De komende periode wordt in samenwerking met Grenzeloos datalandschap, Mijn Aansluiting en andere partijen verkend hoe een landelijk digitaal ecosysteem voor planuitwisseling eruit moet komen te zien. 

De FAIR-principes worden al in de praktijk gebracht door een aantal samenwerkingsverbanden. Deze clusters hebben bijvoorbeeld bepaald welke gegevens uitgewisseld moeten worden om tot een beter controleerbare uitvoering te komen van alle activiteiten in de drukke ondergrond. Vanuit het project Samen digitaal wordt voortgebouwd op deze kennis.

Kennisarena kabels en leidingen

Om de kans van slagen zo groot mogelijk te maken, is het project ingebed in de Kennisarena; het bestaande, op samenwerking in de ondergrond gerichte werkprogramma. De partijen in deze alliantie (o.a. Mijn Aansluiting, GPKL en COB) kunnen op deze manier:

  • alle natuurlijke eigenaren (gemeenten, netbeheerders, COB-participanten) betrekken;
  • werken aan bewustwording, draagvlak en samenwerkingsbereidheid;
  • een breed gedragen platform voor informatie-uitwisseling ontwikkelen;
  • benoemen wat de FAIR-aanpak om tot zo’n platform te komen, oplevert voor betrokken partijen en welke maatschappelijke winst kan worden behaald;
  • een roadmap voor verbreding en opschaling ontwikkelen;
  • afspraken maken over beveiliging en toegang tot informatie;
  • een werkend prototype ontwikkelen met visualisatie van data;
  • met partijen als CROW en BIM Loket gezamenlijk het proces inrichten dat nodig is om de kwaliteit van de te delen data te laten voldoen aan de eisen van alle aspecten van de ondergrondse infrastructuur (beleidsvorming, ontwerp, uitvoering, beheer en renovatie).

Deliverables 2024

Nr.

Omschrijving

Verwachte opleverdatum

1

Vorming partnerprojecten.

Doorlopend
2

Overleggen: ministerie / eigenaar ontwikkellijn / programmamanager

Gereed
3

De etalagefase: herijkte set FAIR-templates.

Q2 2024
4

Van plan naar actie: rapportage voortgang data-uitwisseling.

Q2 2024
5

Opstellen catalogus met o.a. sjablonen, handboek, formulieren geleerde lessen.

Q4 2024
6

Uitrol en verder: advies voor vervolg.

Gereed
7

Permanente beheeroplossing voor de tools en hulpmiddelen (templates).

Q2 2024
8

Oprichten van een community, klankbordgroep en ondersteunende adviseurs, inclusief een bijbehorende governance-structuur. In stuurgroepen wordt de doorontwikkeling en opschaling geborgd.
NB. Uitgesteld, was Q4 2023

Q4 2024
9

Een uitgewerkte roadmap waarin huidige en toekomstige functies en behoeften zijn geformuleerd vanuit een gemeenschappelijke visie.

Q2 2024

Activiteiten juli-december 2023

Omschrijving

Draagt bij aan deliverable …

Afstemming met aansluitende en overlappende ontwikkelingen die betrekking hebben op de beschikbaarheid c.q. standaardisatie van plandata, de uitwisseling hiervan tussen partijen en de toepassing/bewerking in samenwerkingsprojecten.

1, 7 en 8

Nieuwe stappen in de richting van het operationaliseren van de eerste lokale hubs, waarbij data tussen betrokkenen wordt uitgewisseld conform de FAIR-principes (op initiatief van het Grenzeloos Datalandschap).

3, 4 en 5

Inventarisatie van ontwikkelingen en behoeften in de branche tijdens de Dag van de kennisuitwisseling op 14 november 2024 (zie platform Kabels en leidingen).

8 en 9

De catalogus en kennisbank voor het delen van resultaten en hulpmiddelen is nog in wording. Hiervoor zal door het COB een webomgeving worden ingericht in samenhang met het Stimuleringsmodel voor samenwerking. De metadata-template uit de SidO-usecase is nog niet herijkt; besloten is om eerst de geleerde lessen uit de SidO-hubs (lokale afstemmingsinitiatieven waarbij de FAIR-aanpak wordt geïmplementeerd) af te wachten en kaderstellende afspraken te maken in stuurgroepverband.

Bijeenkomsten

Samen digitaal op de Kennisarenadag 2023

Vanwege onder meer  de energietransitie, vervangingsopgave en klimaatadaptatie worden er de komende jaren veel werkzaamheden verricht in de ondergrond. Om koppelkansen te kunnen benutten en de werkzaamheden in een logische volgorde te kunnen uitvoeren, is het van belang dat stakeholders van elkaar weten waar de ondergrond opengaat. Om die reden willen we uitwisseling van gegevens over plannen en planvoornemens tussen partijen op gang brengen. Daarbij willen we uitgaan van het data-bij-de-bron principe waarbij partijen kunnen werken in één digitale waarheid. Zou dat kunnen? Rudi Zoet (COB) heeft het afgelopen jaar gekeken naar de bruikbaarheid van de FAIR-aanpak. Er zijn (en worden) hubs gestart en er is een overkoepelende community. Op 14 februari is een digitale omgeving live gegaan waar je kennis en kennissen kunt vinden.
>> Bekijk hier de presentatie (pdf, 1MB)

Samen digitaal community

Met de startbijeenkomst op 28 september 2022 is de eerste stap richting de vorming van de landelijke community rond digitalisering een feit. Een aantal samenwerkingsverbanden gaat de komende tijd aan de slag met het uitwisselen van planningsinformatie volgens de FAIR-principes. Aangezien het gaat om een veelbelovende methode met potentie voor opschaling en olievlekwerking, is het belangrijk om gezamenlijk de uniformiteit en opschaalbaarheid te borgen. De community zorgt ervoor dat geleerde lessen en ervaringen tussen de ‘hubs’ zal worden gedeeld, nieuwe samenwerkingsinitiatieven kunnen aanhaken en dat dezelfde (metadata)templates worden gehanteerd zodat geen data-eilandjes ontstaan. Tijdens de startbijeenkomst hebben de twintig deelnemers besproken hoe de community vanaf nu zal moeten gaan functioneren (doelstelling, aansturing, activiteiten etc.). In november 2022 vinden er verdiepende sessies plaats, zodat kan worden toegewerkt naar de lancering van de digitale community-omgeving in het voorjaar van 2023.
>> Bekijk hier de presentatie (pdf, 2MB)

Bijpraten over FAIR-datamethode

Op 26 april en 28 juni 2022 waren bij het COB informatiebijeenkomsten om geïnteresseerden bij te praten over de FAIR-datamethode en om te onderzoeken in hoeverre die kan worden ingezet om data-uitwisseling naar een hoger plan te tillen. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Evides, Purple Polar Bear en de gemeente Den Haag (26 april) en gemeente Rotterdam (28 juni) gaven een toelichting op de FAIR-methode en de uitgevoerde usecase. Er werd gesproken over in welke afstemmingsvormen de methode toepasbaar is. Tijdens de praktische, inhoudelijke sessies, gingen deelnemers in de zaal en online met elkaar in gesprek.

Conclusie: Door het delen van data over plannen en projectvoornemens kunnen koppelkansen tussen werkzaamheden beter worden benut. Aan de hand van een analyse zijn gezamenlijk de kansen en obstakels in beeld gebracht. Geconcludeerd kan worden dat de FAIR-methode door de deelnemers wordt beschouwd als een laagdrempelige, uniforme en opschaalbare wijze voor informatie-uitwisseling met veel potentie. Tegelijkertijd is het van belang om simpel te beginnen en moeten er koppelingen worden gelegd met andere initiatieven op gebied van data delen. Daarom wordt binnenkort nog een workshop georganiseerd om afstemmingsinitiatieven te bereiken.

Wilt u meer informatie over deze manier van samenwerken? Neem contact op met Rudi Zoet via rudi.zoet@cob.nl of Manon Bouwer via manon.bouwer@cob.nl.

Deelnemers

Alliander N.V. -

Locatie: Duiven, Dijkgraaf 4
Peter Graafland, rol: Deelnemer
BECIS | DIOR

BECIS | DIOR -

Locatie: Amsterdam, Henri Polaklaan 38
Julius Pilzecker, rol: Deelnemer bijeenkomst

Brabant Water N.V. -

Locatie: 's-hertogenbosch, Magistratenlaan 200
John Ottevanger, rol: Deelnemer bijeenkomst

COB -

Locatie: Delft, Van der Burghweg 2
Rudi Zoet, rol: Projectleider
Manon Bouwer, rol: Begeleider/Facilitator
Edith Boonsma, rol: Coordinator
DNWG

DNWG -

Locatie: Goes, Nassaulaan 8
Roger Brouwers, rol: Deelnemer bijeenkomst

Dunea NV Duin & Water -

Locatie: Zoetermeer, Plein van de Verenigde Naties 11
Willem Vis, rol: Deelnemer bijeenkomst
Narin Toguc, rol: Deelnemer bijeenkomst

Evides Waterbedrijf -

Locatie: Rotterdam, Schaardijk 150
Gerry van Meijel, rol: Deelnemer
Roy van der Knaap, rol: Deelnemer

Gemeente Amsterdam Dienst Ruimtelijke Ordening -

Locatie: Amsterdam, Jodenbreestraat 25
Marco Scheffers, rol: Deelnemer
Gemeente Apeldoorn

Gemeente Apeldoorn -

Locatie: Apeldoorn, Marktplein 1
Jeroen Oosterhuis, rol: Deelnemer bijeenkomst
Gemeente Capelle aan den IJssel

Gemeente Capelle aan den IJssel -

Locatie: Capelle Aan Den Ijssel, Rivierweg 111
Ron Bremmert, rol: Deelnemer bijeenkomst

Gemeente Den Haag Dienst Stedelijke Ontwikkeling -

Locatie: Den Haag, Spui 70
Steven Chan, rol: Deelnemer bijeenkomst

Gemeente Den Haag Dienst Stedelijke Ontwikkeling - Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer

Locatie: Den Haag, Spui 70
Alex Schipperheijn, rol: Deelnemer

Gemeente Haarlem -

Locatie: Haarlem, Grote Markt 2
Cris van der Wal, rol: Deelnemer bijeenkomst

Gemeente Haarlem - Gemeente Groningen

Locatie: Haarlem, Grote Markt 2
Marjolein van der Ploeg, rol: Deelnemer bijeenkomst
Gemeente Purmerend

Gemeente Purmerend -

Locatie: Purmerend, Purmersteenweg 42
Roderick van Langen, rol: Deelnemer bijeenkomst
Michael van Zelst, rol: Deelnemer bijeenkomst
Annemarie Bauwens, rol: Deelnemer bijeenkomst

Gemeente Rotterdam Stadsbeheer -

Locatie: Rotterdam, Wilhelminakade 179
Ismail Yildiz, rol: Deelnemer bijeenkomst
Joost Martens, rol: Deelnemer bijeenkomst

Gemeente Rotterdam Stadsbeheer - Gemeente Rotterdam Stadsontwikkeling

Locatie: Rotterdam, Wilhelminakade 179
Johan Theunissen, rol: Deelnemer bijeenkomst
Mirsad Tabakovic, rol: Deelnemer bijeenkomst

Gemeente Tilburg Afdeling Ruimtelijke Uitvoering -

Locatie: Tilburg, Stadhuisplein 130
Paul ten Have, rol: Deelnemer bijeenkomst
Grenzeloos Datalandschap (PZH, Rotterdam en Den Haag)

Grenzeloos Datalandschap (PZH, Rotterdam en Den Haag) -

Locatie: ,
Wouter Huijzendveld, rol: Deelnemer
Andries Osseman, rol: Deelnemer
Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard

Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard -

Locatie: Rotterdam, Maasboulevard 123
Michiel Hofman, rol: Deelnemer
Ministerie IenW

Ministerie IenW -

Locatie: Den Haag, Postbus 20901
Meinte de Hoogh, rol: Financier

Ministerie van IenW DG/RWS -

Locatie: Den Haag, Rijnstraat 8
Annemiek Bosch, rol: Deelnemer

Movares Nederland B.V. -

Locatie: Utrecht, Daalseplein 100
Michelle Smedts, rol: Deelnemer bijeenkomst
Jeroen van Boekel, rol: Deelnemer bijeenkomst

Provincie Utrecht -

Locatie: Utrecht, Archimedeslaan 6
David Nieuwenhuis, rol: Deelnemer bijeenkomst
Purple Polar Bear

Purple Polar Bear -

Locatie: Maarssen, Proostwetering
Annick van Arkel, rol: Deelnemer
PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland

PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland -

Locatie: Velserbroek, Waterweg 1
Thijmen Peek, rol: Deelnemer

Stedin -

Locatie: Rotterdam, Blaak 8
Deborah Hermans, rol: Deelnemer bijeenkomst
Bart Wijnen, rol: Deelnemer

Stichting Mijn Aansluiting -

Locatie: Vianen, Sportlaan 14
Henri van de Zande, rol: Deelnemer bijeenkomst

Tauw bv -

Locatie: Utrecht, Australiëlaan 5
Hester Bijen, rol: Deelnemer bijeenkomst

Tauw bv -

Locatie: Deventer, Handelskade 37
Han de Wit, rol: Deelnemer bijeenkomst

Tauw bv -

Locatie: Capelle Aan Den Ijssel, Rhijnspoor 209
Henriette Keijzer, rol: Deelnemer bijeenkomst

VodafoneZiggo Ziggo Services B.V. -

Locatie: Utrecht, Boven Vredenburgpassage 128
Huub Altena, rol: Deelnemer bijeenkomst